ਦੁੱਧ ਦਾ ਖੂਹ

ਪੰਜਾਬੀ ਸਟੋਰੀ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ, ਇਸ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਅਕਬਰ ਤੇ ਬੀਰਬਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜੋਂਗੇ। ਅਕਬਰ ਤੇ ਬੀਰਬਲ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਕਸਰ ਅਸੀਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਸੁਣਦੇ ਆਏ ਹਾਂ, ਇਹ ਅਕਬਰ ਬੀਰਬਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਾਡੇ ਸਾਰੀਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਘਰ ਕਰ ਚੁਕੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਾਸਤੇ ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹਨ। ਅਕਬਰ ਬੀਰਬਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਕੌਣ ਜਾਣੂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਾਨੂੰ ਮੋਟੀਵੇਸ਼ਨ, ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੱਚਾਈ, ਜੀਵਨ ਜੀਣ ਦੇ ਢੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹਨ।
ਅਕਬਰ ਬੀਰਬਲ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ
ਅਦਾਲਤੀ ਕਾਰਵਾਈ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਦਰਬਾਰੀ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਰਾਜ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਰਾਏ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਰਾਏ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦਾ!

ਤਦ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਨੇ ਬੀਰਬਲ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, ‘ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਰਲਦੇ? ਹਰ ਕੋਈ ਵੱਖਰਾ ਕਿਉਂ ਸੋਚਦਾ ਹੈ?’ ‘ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ‘ ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਕੁਝ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਰਾਏ ਹੈ |’ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤ ਗਏ।

ਉਸੇ ਸ਼ਾਮ ਜਦੋਂ ਬੀਰਬਲ ਅਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਸੈਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਫਿਰ ਉਹੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬੀਰਬਲ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਫਿਰ ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਬਾਗ ਦੇ ਇੱਕ ਕੋਨੇ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ‘ਉਸ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਖੂਹ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਆਓ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਸੋਚਦਾ ਹੈ।

ਮੇਰੇ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਖੂਹ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ, ਫਿਰ ਬੋਲਿਆ, ‘ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਇਆ, ਤੁਹਾਡਾ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਅਜੀਬ ਹੈ।’ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਬੀਰਬਲ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਜਰਬੇ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

‘ਹਰ ਕੋਈ ਸਮਝੇਗਾ, ਹਜ਼ੂਰ!’ ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਫਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹਰ ਘਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਦੁੱਧ ਲਿਆਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਸ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਦਿਨ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਸਾਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੈ, ਹਰ ਘਰ ਦਾ ਦੁੱਧ ਇਸ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਵੇਗਾ।’

ਬੀਰਬਲ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਹੱਸ ਪਿਆ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਬੀਰਬਲ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਨੁਸਾਰ ਫ਼ਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਹਿਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮੁਨਾਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਹਰ ਘਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਦੁੱਧ ਲਿਆ ਕੇ ਸ਼ਾਹੀ ਬਾਗ ਦੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਡੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾਵੇ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਬਾਗ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖਾਸ ਖਿਆਲ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰ ਆਵੇ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰੇ ਹੋਏ ਬਰਤਨ (ਘੜੇ) ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਸਨ।

ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਅਤੇ ਬੀਰਬਲ ਦੂਰ ਬੈਠੇ ਇਹ ਸਭ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਵੱਲ ਮੁਸਕਰਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਪਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਹਰ ਘਰੋਂ ਦੁੱਧ ਲਿਆ ਕੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਡੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਸਾਰੇ ਉਥੋਂ ਚਲੇ ਗਏ ਤਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਅਤੇ ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਖੂਹ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾ ਕੇ ਅੰਦਰ ਦੇਖਿਆ। ਖੂਹ ਉੱਪਰ ਤੱਕ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨ ਹੋਇਆ ਕਿ ਖੂਹ ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਿਤੇ ਵੀ ਦੁੱਧ ਦਾ ਨਾਮੋ-ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਨੇ ਹੈਰਾਨੀ ਭਰੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਬੀਰਬਲ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਪੁੱਛਿਆ, ‘ਇਹ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ? ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਪਾਉਣ ਦਾ ਸ਼ਾਹੀ ਫ਼ਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਹੋਇਆ, ਇਹ ਪਾਣੀ ਕਿੱਥੋਂ ਆਇਆ? ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੁੱਧ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਡੋਲ੍ਹਿਆ?’

ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਹਾਸੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, ‘ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਹੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਨਾਬ! ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਸੋਚਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੌਕਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਕੀਮਤੀ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਪਾਉਣਾ ਬੇਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੀ ਪਤਾ ਲਗੇਗਾ, ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਭਾਂਡੇ ਲਿਆ ਕੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਡੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੇ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ… ਖੂਹ ਦੁੱਧ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ।

ਬੀਰਬਲ ਦੀ ਇਹ ਚਤੁਰਾਈ ਦੇਖ ਕੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਪਿੱਠ ਥਪਥਪਾਈ। ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਸਿੱਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਸੋਚਦੇ ਹਨ