ਕਹਾਣੀਆਂ

ਸਮੁੰਦਰ ਡੂੰਘਾ ਕਿ ਆਸ ਡੂੰਘੀ? ਧਰਤੀ ਭਾਰੀ ਕਿ ਆਸ ਭਾਰੀ? ਪਹਾੜ ਥਿਰ ਕਿ ਆਸ? ਫੁੱਲ ਹਲਕਾ ਕਿ ਆਸ? ਹਵਾ ਸੱਚੀ ਕਿ ਆਸ ਸੱਚੀ? ਸੂਰਜ ਰੌਸ਼ਨ ਕਿ ਆਸ ਰੌਸ਼ਨ? ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਅਮਰ ਕਿ ਆਸ ਅਮਰ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਸਿਆਣੇ ਕਰੀ ਜਾਣਗੇ, ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਏਨਾ ਪਤੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਬਾਹਰ ਪੁਰਾਣੇ ਖੱਡੇ ਕਿਨਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਝੋਂਪੜੀ ਸੀ। […]

ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾਈ ’ਤੇ ਆਸਮਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਤਿੱਬਤ ਦਾ ਇਕ ਕੋਨਾ ਇਕ ਇਨਸਾਫ਼ ਪਸੰਦ ਰਾਜੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀ। ਉਹ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤਕ ਸਹੀ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਦੋ ਗ਼ਰੀਬ ਆਦਮੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਗੁਆਂਢ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਦੋਵੇਂ ਬਹੁਤ ਚੰਗੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹੱਕ ਹਲਾਲ ਦੀ ਕਮਾਈ ਖਾਂਦੇ ਸਨ। ਦੋਹਾਂ ਦੇ

ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਭਿਆਣਕ ਕਾਲ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਦੈਂਤ, ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਦਨਦਨਾਉਂਦਾ ਫਿਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜੋ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹੌਲਨਾਕ ਤਬਾਹੀ ਵਰਤਾਅ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਕਈ ਟੱਬਰਾਂ ਵਿਚ ਵੈਣ ਪੈ ਅਤੇ ਕੀਰਨੇ ਪੈ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪਿਆਰੇ ਦੀ ਇਸ ਜ਼ਾਲਮ ਦੈਂਤ ਨੇ ਜਾਨ ਲੈ ਲਈ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਜਾਂ ਅਧਮਰਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।ਅਜਿਹੇ ਵੇਲਿਆਂ ਵਿਚ ਚਾਰ

ਵਾਹੀਵਾਨ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਮੌਸਮਾਂ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵਜ੍ਹਾ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਨਾ ਹੋਏ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਲੋਕ ਉਸਦੀ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜੁਗਾੜ ਕਰ ਸਕਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਉਠਾਅ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਸ ‘ਤੇ ਮਖੌਲ ਵੱਖਰੇ ਕੱਸਦੇ ਹਨ, ਕਈ ਵਾਰ ਉਸਦਾ ਮੌਜੂ

ਇੱਕ ਵਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਲੱਕੜਹਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਸਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਕ ਰੁੱਖ ਥੱਲੇ ਰਤਾ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਬਹਿ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਚਿੜੀ ਦੀ ਇੱਧਰੋਂ ਓਧਰ ਉੱਡੀ ਫਿਰਦੀ ਦੀ ਉਸ ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਉੱਤੇ ਨਿਗਾਹ ਪਈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮਾੜੀ ਹਾਲਤ ਵੱਲੋਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁੱਖ

ਸ੍ਰੀਨਗਰੋਂ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਗੱਡੀ ‘ਤੇ ਜਾਈਏ ਤਾਂ ਇੱਕ ਝਰਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੋਕ ਕਥਾ “ਹੀਮਾ ਤੇ ਨਾਇਗ੍ਰੀ ਨਾਲ ਹੈ। ਲੈਲਾ ਮਜਨੂੰ, ਹੀਰ ਰਾਂਝੇ, ਸ਼ੀਰੀਂ ਫ਼ਰਹਾਦ ਦੇ ਹਾਣ ਦੀ, ਇਸ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਲੋਕ ਕਥਾ, ਪਿਆਰ ਦੇ ਕਿੱਸੇ, ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਮੈਨੂੰ ਕੀਲੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ਜੋ, ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆਂ, ਮੈਂ

ਕਈ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਪਹਿਲੋਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਇੱਕ ਚੰਗੇ ਘਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਮਰਦਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਜੋਗੀ ਕਮਾਈ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੀ। ਏਸ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਵੀ ਦਿਨ ਰਾਤ ਪੜ੍ਹਾਈਆਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜਾਂ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਿੱਤਾ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਔਖ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਰ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ

ਜੁ ਗਲ ਸੱਚੀ, ਉਹ ਹੈ ਸਚੀਕਹਾਣੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ਕਹਾਣੀ,ਜੇ ਇਹ ਕਦੀ ਨਾ ਹੁੰਦਾ-ਹੰਢਦਾਸੀ ਕਿਨੇ ਅਫ਼ਵਾਹ ਫੈਲਾਣੀ। ਇਕ ਵਾਰੀ ਦੀ ਗਲ ਏ, ਇਕ ਆਦਮੀ ਤੇ ਉਹਦੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਕ ਧੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਜਿਹੜੀ ਏਨੀ ਸੁਹਣੀ ਸੀ, ਜਿੰਨੀ ਉੱਜਲ ਸਵੇਰ। ਉਹ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਵਿਚ ਫੁਰਤੀਲੀ ਸੀ ਤੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਹੁੰਨਰ ਵਾਲੀ, ਤੇ ਇੰਜ

ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਦੇ ਔਲਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੀ। ਉਹ ਥੋਹੜਾ ਜਿਹਾ ਗੁੜ ਲੈ ਲਿਆ ਕਰੇ ਤੇ ਬਿਰਮੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਪਾਇਆ ਕਰੇ। ਜਦ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਹੋਗੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਸੱਪ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ।ਸੱਪ ਕਹਿੰਦਾ, “ਤੂੰ ਕਾਹਦੀ ਕਾਰਨ ਮੇਰੀ ਐਨੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੈਂ। ਰਾਜਾ ਕਹਿੰਦਾ, “ਮੇਰੇ ਤਾਂ ਔਲਾਦ ਨੀ ਹੈਗੀ। ਸੱਪ

ਜਾਦੂਗਰ ਸਮਝਾਉਣ ਲੱਗਾ, ‘‘ਦੇਖੋ, ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਪਹਾੜ ਦੀ ਚੋਟੀ ’ਤੇ ਇਕ ਝਰਨਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਝਰਨੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲਿਆ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪਿਲਾ ਦਿਓ ਤਾਂ ਜਾਦੂਗਰ ਦਾ ਅਸਰ ਤੁਰੰਤ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਏਗਾ। ਪਰ ਝਰਨੇ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਲਿਆਉਣਾ ਐਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਚੋਟੀ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਜੰਗਲ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਜੰਗਲ ਵਿਚ